افسردگی پس از زایمان

افسردگی پس از زایمان

تولد کودک اغلب با بروز علائم روانی در مادرش همراه است. شایع ترین تغییر عاطفی (در 50 تا 75 درصد زنان) نوعی مالیخولیا همراه با احساسات شدید است. اغلب پس از تولد فرزندش، مادر اشک می‌ریزد (البته عمدتاً از شادی) اما پس از شش ماه اول این علامت ناپدید می‌شود. دومین حالت شایع افسردگی پس از زایمان است که 15 تا 20 درصد زنان را درگیر می کند و در این مقاله با جزئیات بیشتری به آن می پردازیم و در نهایت روانپریشی نفاس که جدی ترین حالت است و 3 درصد از زنان را مبتلا می کند.

افسردگی پس از زایمان چیزی است که مادران را حدود سه روز پس از زایمان تحت تاثیر قرار می دهد، در حالی که اخیراً این اصطلاح برای هر دو والدین گسترش یافته است، زیرا تعداد کمی از پدران علائم مشابهی دارند.

با این حال، ما بر افسردگی پس از زایمان تمرکز خواهیم کرد، زیرا پیامدهای آن بر وضعیت روانی کودک مهمتر از هر افسردگی است که ممکن است پدرش در این مرحله از زندگی کودک تجربه کند.

افسردگی پس از زایمان می تواند تا یک سال باقی بماند. این با فقدان شادی برای کودک همراه است، و به طور کلی، با احساس شدید گناه و سرزنش خود، استرس شدید همراه با احساس بی کفایتی، اغلب گریه کردن، پرهیز از منابع معمول شادی و علاقه، از جمله رابطه جنسی، خستگی ذهنی و میل به ماندن در رختخواب نیز همراه می باشد.

 

ظاهر آن با عوامل زیادی مرتبط است.

یک عامل بیولوژیکی وجود دارد که با اختلالات هورمونی در بدن زن در هنگام زایمان، به ویژه با تغییر شدید سطح پروژسترون همراه است. البته در همه خانم ها این اتفاق می افتد، بنابراین باید عوامل روانی دیگری را که با این تغییر بیولوژیکی ترکیب می شود، بررسی کنیم.

هر تغییری در بدن فرد همیشه فرد را با مشکلات خودشیفتگی روبه رو می کند و نتیجه این ملاقات بستگی به ساختار روان و تاریخچه آن دارد. کمبودها یا آسیب های خودشیفتگی عواقب هر تغییر فیزیکی را تشدید می کند، زیرا بدن به طور جدایی ناپذیری با مفهوم هویت گره خورده است و فرد احساس می کند که هویت کلی آن تحت تأثیر قرار گرفته است.

دلیل دیگر تغییر بزرگی است که با تولد فرزند در زندگی فرد ایجاد می شود. این تغییر تنها به مدیریت زندگی روزمره مربوط می شود، بلکه به کل هویت نیز مربوط می شود. زن اکنون نقش فرزند پروری جدیدی را به دست می‌آورد که به خاطر مسئولیت‌های گسترده‌اش مورد توجه قرار گرفته است.

موارد زیادی وجود دارد که تولد کودک با از دست دادن شخص دیگری همزمانمی شود. متأسفانه در این صورت شادی برای تولد فرزند همراه با سوگواری برای از دست دادن عزیزان خواهد بود. این ترکیب شادی و غم به طور قاطعی بر رابطه ایجاد شده بین مادر و کودک تأثیر می گذارد و تعاملات عاطفی آنها را مشخص می کند.

دلایل دیگری که می تواند با بروز مشکلات روانی پس از زایمان مرتبط باشد، تجربه روابط معنادار با افراد نزدیک به خصوص با شریک زندگی خود و همچنین تجربه ای است که زن با مادرش داشته است. به نظر می رسد شانس افسردگی پس از زایمان مادر به طور چشمگیری افزایش می یابد اگر مادرش نیز همین مشکل را در هنگام تولد تجربه کند.

مشکلات مالی و سایر مشکلات کمتر اهمیت دارند، اما می توانند به تقویت آسیب پذیری ذهنی کمک کنند. همچنین به نظر می رسد زنانی که در سنین پایین صاحب فرزند می شوند آسیب پذیرتر هستند.

اثرات افسردگی پس از زایمان در کودکان مهم است و اثری دائمی در روان آنها بر جای می گذارد.

رابطه مادر و نوزاد در ماه های اول زندگی همزیستی است. در این معنا، اساساً منظور ما این است که نوزاد هنوز خود را فردی مجزا نمی بیند. از سوی دیگر، مادر (بیش از هر بزرگسال دیگری) قادر است به طور شهودی نیازهای نوزاد و آنچه را که هنگام گریه می‌خواهد درک کند. بنابراین، این همزیستی به طور مساوی توسط هر دو (مادر-نوزاد) تجربه می شود و در ماه های اول زندگی آن ضروری است. یک رابطه کلیدی است، زیرا به کودک کمک می کند تا خود را با شرایط جدید زندگی سازگار کند، خارج از رحم، جایی که نیازهای اولیه او به طور خودکار پوشش داده نمی شود و باید با احساس محرومیت ناشی از گرسنگی، تشنگی و غیره مواجه شود.

افسردگی مادر این تصور مادر را نسبت به نوزادش به شدت مختل می کند. او نمی تواند نوزاد را درک کند، احساس همدردی می کند تا بفهمد چرا گریه می کند و بنابراین نمی تواند آن را تسلی دهد. این احساس تسلیت‌ناپذیری و ضعف مطلق ممکن است برای همیشه بزرگسالان فردا را همراهی کند، حتی اگر علت‌های آن را درک نکنند.

مادران مبتلا به افسردگی پس از زایمان معمولاً کاری را که باید انجام دهند انجام می دهند، اما همه این کارها به صورت مکانیکی و بدون سرمایه گذاری عاطفی انجام می شود.

بنابراین، او به فرزند خود غذا می دهد، از او مراقبت می کند، تمیز می کند. اما خلاء بزرگی وجود دارد. این خلاء افسردگی، مانند یک سیاهچاله بزرگ است. خلاء افسردگی نتیجه یک فقدان واقعی یا خیالی است. اگر خیالی باشد، ممکن است مربوط به از دست دادن دوران دختری، هویت جنسی او (تغییر کهن الگوی حوا به مریم باکره)، بی احتیاطی، شغل او و غیره باشد.

این خلاء به رابطه بین مادر و کودک منتقل می شود و به صورت یک فقدان آشکار می شود که تا حد زیادی  در رشد او را تعیین کننده است. مثلاً وقتی به او غذا می‌دهد، ممکن است سینه‌اش را بپوشد (در بهترین حالت) یا نه، اما ذهنش جای دیگری خواهد بود، یا خالی از نمایش است. بنابراین، شیر او بدون همراهی با محبت ناشی از نگاه، لمس، گفتار یا آواز او داده می شود.

امروزه اهمیت نوازش، در آغوش گرفتن و جلوه های جسمانی روان نوزادان را می دانیم. مادری که از افسردگی پس از زایمان رنج می برد و وضعیت خود را تشخیص می دهد، ممکن است سعی کند این شکاف را با اعمال اجباری پر کند. به عنوان مثال، ممکن است کودک خود را محکم تر از آنچه باید بغل کند. با این حال، نوزاد قادر است آنچه را که خوب نیست، بیشتر یا کمتر از آنچه که نیاز دارد، تشخیص دهد و به شدت واکنش نشان می دهد و احساس نارسایی مادر را تشدید می کند و به یک چرخه معیوب می انجامد.

در مورد چیزهای دیگر مانند تعویض پوشک، حمام کردن و غیره نیز همین اتفاق می افتد. مادر افسرده با فرزندش بازی نمی کند. حرف نمی‌زند و برایش آواز نمی‌خواند، لالایی نمی‌خواند.

اهمیت نگاه مادرانه بسیار مهم است. نوزاد به دنبال نگاه مادرش است که اولین آینه اوست. نگاه یک مادر افسرده خالی است. بازتاب ارزشمندی را که کودک به آن نیاز دارد ارائه نمی کند. احساس ناراحتی زیادی می کند، زیرا در واقعیت با نیستی مواجه می شود.

علاوه بر این، عملکردهای شناختی آن خاک حاصلخیز برای رشد را پیدا نمی کند. بازی، منبع شادی و یادگیری، است. حرف زدن که معنا می دهد نیز تا حد زیادی با فقدان مواجه شده است. از سوی دیگر، برای مثال، هوشیاری مادر در معنا بخشیدن به اولین کلمه نوزاد، آنطور که باید عمل نمی کند و منجر به تاخیر در گفتار می شود. رشد تفکر نمادین نتیجه تماس بین فردی است. به همین دلیل است که به آن نمادین می گویند. دیگری (مادر) باید یک کلمه یا عمل تصادفی نوزاد را با معنی پر کند.

خوشبختانه، با این حال، افسردگی پس از زایمان برای همیشه دوام نمی آورد. مادر در مرحله ای بهبود می یابد و رابطه او با فرزندش بعداً بازسازی می شود. اما مرحله مهمی در توسعه آن علائم را به همراه خواهد داشت. به احتمال زیاد این نوزاد ممکن است بعداً به عنوان یک کودک “سخت” توصیف شود. اغلب بدخلق است (بدخویی یک رفتار مرتبط با نیاز اولیه است که متقابل نیست). به راحتی قابل آرام شدن نیست. اغلب احساس ضعف می کند. سیستم بازنمایی او اغلب ناقص است. اگر دختر باشد، به‌عنوان یک زن، به احتمال زیاد تجربه‌ای را که با مادرش داشت، با نوزادش تکرار می‌کند.

و البته کودک مسئول بروز هیچ اختلال روانی نیست. تولد یک کودک فقط محرک است. علت این امر در ساختار شخصیتی آسیب پذیر قبلی مادر و در سابقه او نهفته است.

البته با درمان همه چیز را می توان بدون توجه به سن مادر، در صورت تمایل او تغییر داد.

با این حال، مطمئناً وقتی افسردگی پس از زایمان به موقع تشخیص داده شود و درمان شود، همه چیز برای کودک و برای کل خانواده آسان تر خواهد بود. در اینجا نیز، افراد مهم (شریک، والدین، دوستان او) می توانند مادر را تشویق کنند تا با یک متخصص سلامت روان مشورت کند. مزایای چنین مداخله ای دائمی است و همه اعضای خانواده و به ویژه کودک از آن بهره مند می شوند.

 

دیمیترا استاورو

روانشناس / نمایشنامه درمانگر

معاون پژوهشی SEC

SEC – مرکز عزت نفس
منبع
http://www.sec-aftoektimisi.gr